Karşıyaka Belediyesi tarafından düzenlenen “100. Yılında Türk-Yunan Nüfus Mübadelesi” başlıklı söyleşi, Ahmet Piriştina Kültür Merkezi’nde gerçekleştirildi. Araştırmacı-yazar Aybala Yentürk’ün moderatörlüğünü üstlendiği söyleşide; Prof. Dr. Kemal Arı, Prof. Dr. Mustafa Kaymakçı ve Murat Kaya konuşmacı olarak izleyicilerle buluştu. Alanında uzman tarihçilerin mübadele sürecini tüm taraflarıyla ele aldığı aktiflik kapsamında sergilenen zeybek gösterisi de büyük ilgi gördü. Karşılıklı Türk ve Yunan zeybeği oynayan iki dansçı, şov sonunda el ele vererek Ege’nin iki kardeş ülkesi ismine dostluk ve barış iletileri verdi.
ZORUNLU AYRILIK
Kendisi de Girit mübadili olan Aybala Yentürk, açılışta yaptığı konuşmada “Lozan Antlaşması görüşmeleri çerçevesinde 30 Ocak 1923’te imzalanan Mübadele Antlaşması’nın 100. yılı vesilesiyle bu söyleşiyi gerçekleştiriyoruz. Yunanistan topraklarında yaşayan Müslümanlar ile Türk topraklarında yaşan Ortodokslar ortasında gerçekleştirilen Büyük Mübadele ya da Büyük Ayrılık mecburiydi. Ayrılmak zorunda bırakılanlara hiçbir seçim talihi tanınmadı. Geldikleri yere ahenk sorunu yaşayan ve büyük travmayla baş etmek zorunda kalan birinci jenerasyon mübadillerdi. İkinci nesil bir çeşit geçişi sağladı. Üçüncü jenerasyon ise geç de olsa yaşananlara daha serin yaklaşmayı başararak kaybolup gitmeye yüz tutmuş kültürel kıymetlerin peşine düşebildi. Mübadele konusu her boyutuyla tekrar tekrar üzerinde düşünmeyi ve çalışmayı gerektiren yakın tarihimize ilişkin kıymetli bir başlık” sözlerini kullandı.
TARİHÇİLER ANLATTI
Söyleşinin birinci konuşmacısı Prof. Dr. Mustafa Kaymakçı, Türk Yunan alakalarının tarihi kökenine değindi ve iki ulus ortasındaki uyuşmazlıklar üzerinde durdu. Yunanistan’daki Türk düşmanlığının kökenlerini irdeleyen Kaymakçı, tüm bu değerlendirmelerin akabinde mübadeleye giden süreci anlattı.
Kaymakçı’dan sonra konuşan tarihçi Murat Kaya da mübadeleyi İzmir özelinde ele aldı. Mübadillerin İzmir’e geliş ve iskan edilme süreci ile bu süreçte yaşanan zorlukları aktardı.
Söyleşinin son konuşmacısı ise, Türkiye’de mübadele konusundaki birinci çalışmayı yapan akademisyen Prof. Dr. Kemal Arı oldu. Konuşmasına Sevimlice özelinde başlayan Arı, tüm mübadele süreci üzerine değerlendirmelerde bulundu. Emval-i metruke sıkıntısını, mübadillerin taşınma sıkıntısını, mübadillerin toplumsal ahenk sürecini anlattı. Prof. Dr. Kemal Arı, aktiflik sonunda okuyucuları için Mübadele ve Mübadillik isimli kitabını da imzaladı. Ayrıyeten söyleşi kapsamında, koleksiyoner Mert Rüstem’in Girit fotoğrafları sergilendi.
“BU HİKAYE UNUTULMAMALI”
Tüm konuşmacılara teşekkür eden Karşıyaka Belediye Lider Vekili Atilla Baysak “Hiç kuşkusuz mübadele, köklerden, konutlardan, birikmiş kaç hoş bedelden, alışkanlıklardan, kültürlerden kopmanın öteki ismidir. Şayet bir daha yaşanmasın istiyorsak, bu hikayeyi unutmamak ve unutturmamak gerekir. Mübadeleyi yaşayanlar, bizi bunu anımsatmak için türkülerle, hikayelerle, şiirlerle, müziklerle, ağız tadından hayat biçimine getirdikleri ve götürdükleriyle, iki yakada büyük bir kültürel ve sanatsal miras oluşturdular. Bu mirası jenerasyondan nesle aktarırken, kuşkusuz rehberimiz Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ümüzün “Yurtta Barış, Dünyada Barış” kelamı olacaktır” dedi.
CHP Karşıyaka İlçe Lideri Rafet Yacan ise “Bugün burada yüreklerde sızılar, akıllarda derin izler bırakmış olan bir mevzuyu hocalarımızla paylaştık. Son süreçte yazın bir Yunanistan seyahatim oldu. Hala orada da bu izlerin canlı olduğu bir gerçek. Keşke bunlar yaşanmasaydı” sözlerini kullandı.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
