Depremlerden etkilenen köylerde fizikî gereksinimlerin yanı sıra yetişkinler ve çocuklar için ruhsal dayanak gereksinimi öne çıkıyor. Okulların ziyan görmüş olması, ziyan görmemiş olanların ortak ömür alanı olarak kullanılması ve eğitim takvimine yönelik belirsizlikler bilhassa öğretmen ve ebeveyn depremzedeler ortasında en çok telaş yaratan hususlar ortasında yer alıyor. Rapora nazaran bilhassa çocukların uyku ve beslenme nizamlarının sağlıklı bir rutine oturtulması, topluluk üyelerinin bir ortada olma hissine takviye olacak buluşmaların yapılması, çocuklara yönelik aktiflik ve içeriklerin oluşturulması kritik.
KODA (Köy Okulları Değişim Ağı), 6 Şubat tarihinde 11 ili etkileyen afetin birinci üç gününde 665 topluluk üyeleri ile yaptıkları görüşmelerden elde ettikleri bulgular ışığında bir rapor hazırladı. “6 Şubat Kahramanmaraş Sarsıntıları: Köylerde Durum Ne?” isimli rapor, zelzele bölgesinde kırsalda yaşayan ya da vazife yapan öğretmenlerin, öğretmen adaylarının ve ailelerin gözünden süreci anlamaya katkı sunmak üzere hazırlandı. Tesiri uzun yıllara yayılacak olan zelzeleye dair kırsalın bakış açısını ortak hafızaya kaydetmek gayesiyle hazırlanan rapor, mevcut durum tahlili yaparken geleceğe dair alınacak tedbirlerle ilgili kıymetli notlar içeriyor.
Depremlerden etkilenen köylerde çoklukla besin, su üzere gereksinimler kısa vadede kâfi üzere görünürken hijyen sağlamaya yönelik ya da çadır üzere görece endüstriyel eserler afetin birinci günlerinden bu yana muhtaçlık başlıkları olarak öne çıkıyor. Bilhassa Aile Çalışmaları Programı kapsamında çalışılan köylerde KODA’nın eğitimlerine dahil olan aileler ise çocuklar için ruhsal dayanak gereksinimini sık sık lisana getiriyor: “Oğlum sekiz yaşında, o çok etkilendi. Nasıl yapacağız, nasıl konuşacağız bilmiyorum. Siz takviye olacak mısınız? Okullar ne vakit açılacak siz biliyor musunuz?” Veli (Hatay, Altınözü, Altınkaya Köyü)
Barınma ve hijyen sıkıntıları devam ederken eğitimdeki belirsizlik korkuları artırıyor
Okulların ziyan görmüş olması, ziyan görmemiş olanların ortak ömür alanı olarak kullanılması ve eğitim takvimine yönelik belirsizlikler bilhassa öğretmen ve ebeveyn depremzedeler ortasında en çok korku yaratan bahisler ortasında yer alıyor. Yaşanan göçten ötürü köylerde nüfus yoğunluğu oluşması, lojmanda değil ilçe merkezlerinde yaşayan köy öğretmenlerinin barınma sıkıntıları üzere zorluklar da öğretmen ve ailelerin ortak korkusu olarak öne çıkıyor.
Hatay’ın Samandağ ve Defne ilçelerine bağlı köylere yapılan ziyaretler gösteriyor ki bu tip bir afet durumunda köyler, kent merkezlerine göre aşikâr istikametlerden daha sağlamken aşikâr istikametlerden daha kırılgan. Genelde dağ/tepe eteklerine kurulmuş bu köylerdeki binalarda daha az yıkım olmuş. Lakin sallantılar devam ettiği için konutlarda konaklamak mümkün değil. Yalnızca giyecek ve erzak tedariki için süratlice meskenlere girilip çıkılıyor. Giysi gereksinimi acil bir ihtiyaç olarak öne çıkmazken çadırda görece uzun müddet kalma olasılığından ötürü gece soğuğuna dayanabilmek için hala giysi gereksinimi var. Pek çok köylü ziraî faaliyetlerinde eserlerini korumak için kullandıkları brandalardan çadırlar oluşturmuşlar. Kimi köylüler seralarda kalıyor. Lakin bu “çadırları” uzun vadeli tahlil olarak düşünmek mümkün değil.
Gıda istikametinden de köyler daha dirençli. Samandağ ve Defne’de köylerde çocuğu olan haneler inekleri olduğu için süte muhtaçlık duymadıklarını söylüyor. Misal biçimde unu ve odunu olanlar kendi yaktıkları ocaklarda kendi ekmeklerini pişirebiliyor. Pak su da çok sorun değil. Afetin birinci günlerinin köylerde nispeten daha dirençli geçirilmesi olumlu ancak bu durumun uzun vadede ne kadar sürdürülebileceği soru işareti.
Köyler için Acil Muhtaçlık Listesi
KODA’nın yakın çalıştığı topluluk üyeleriyle yapılan odak görüşmelerden öne çıkan birinci başlık psikolojik takviyeye duyulan ihtiyaç oldu. Bilhassa çocukların uyku ve beslenme nizamlarının sağlıklı bir rutine oturtulması, topluluk üyelerinin bir ortada olma hissine dayanak olacak buluşmaların yapılması, çocuklara yönelik aktiflik ve içeriklerin oluşturulması kritik. Görüşmelerden öne çıkan bir başka başlık kırsala yönelik araştırma ve tahlillerin gerekliliği oldu. Kırsaldaki okulların fiziki durumu, köy nüfusundaki değişimler, bu değişimlerin öğrenci-veli-öğretmen bağlantılarına tesiri, iç göç ile oluşabilecek ayrımcılık iklimi, öğretmenlerin tayin durumları, öğretmen adaylarının uygulamadan uzak kalacak olmaları üzere mevzuların bölgesel ve ulusal bazda incelenmesi gerekiyor. Raporda ayrıca konteyner kentlerin dizaynında sivil toplum kuruluşlarının yer alması gerektiği vurgulanıyor.
Bir başka kıymetli nokta ise zelzeleler sonrası yaşanan zarurî iç göçten ötürü depremzedelere yönelik orta ve uzun vadeli kalkınma ve yine yapılanma planları yalnızca zelzele bölgesiyle sonlu kalmamalı. Öte yandan bilhassa eğitim başlığında kırsal alanlar için kesinlikle belirli fırsat ve zorluklar gözetilmeli. Kırsal bölgeler kolektif üretim, tabiat ile iç içe olma, kendi kendine yetebilme üzere fırsatları içinde barındırıyor. Bu fırsatların yanında aslında var olan altyapı sıkıntıları, zelzele sonrası yaşanacak aksine göçün nüfus yoğunluğu yaratacak olması, öğretmen ve öğrencilerin okul değişiklik taleplerinin öngörülememesi, sağlam kalan köy okullarının barınma alanı olarak kullanılması üzere zorluklarsa bölgesel kalkınma planları yapılırken kesinlikle göz önünde bulundurulması gereken dinamikler olarak öne çıkıyor.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
