- SHURA, ‘2053 Net Sıfır: Türkiye Elektrik Dalı İçin Yol Haritası’ raporunu açıkladı. Rapora nazaran, Türkiye 2053 yılı net sıfır emisyon amacına, yenilenebilir güç kaynaklarının sisteme azami entegrasyonu, güç verimliliği ve elektrifikasyon düzeylerinin artırılmasıyla ulaşabilir.
- 2025 yılında tepe yapacak emisyonlar, tüm kesimlerde fosil yakıt kullanımının azalmasına bağlı olarak 2030’dan sonra süratle düşüşe geçebilir
- Net sıfır emisyon amacına ulaşabilmek için 2020-2055 boyunca elektrik sistemine yıllık 15 milyar dolarlık yatırım gerekiyor
- 2053’te toplam elektrik üretiminde rüzgar ve güneş gücü dahil yenilenebilir güç kaynaklarının hissesi yaklaşık yüzde 90’a ulaşacak.
- 2053’te gaz şebekesinde yurt içinde üretilen e-yakıtlar kullanılacak ve güç dönüşümüyle birlikte 2020’de yüzde 69 olan güç ithalatı yüzde 9 düzeylerine düşebilecek
- Enerji dönüşümü hareketleri gecikirse, 2053 yılına kadar elektrik kesimindeki kümülatif karbon emisyonları yüzde 46, 2031 ile 2055 devrinde güç ithalat maliyetleri yüzde 20 daha yüksek gerçekleşecek
SHURA Güç Dönüşümü Merkezi, ‘2053 Net Sıfır: Türkiye Elektrik Dalı İçin Yol Haritası’ raporunu yayınlandı. Çalışmada, Türkiye’nin büsbütün karbonsuzlaşmış bir güç sistemine geçişinde elektrik dalının rolüne odaklanıldı. Türkiye’de öncelikle elektrik üretiminin karbondan arındırılması gerektiği vurgulanırken, bu hususta bir yol haritası oluşturuldu.
Raporun bugün düzenlenen tanıtım toplantısının açılışını yapan SHURA Güç Dönüşümü Merkezi Yönlendirme Komitesi Lideri Selahattin Hakman, Türkiye’nin 2053 net sıfır emisyon maksadına ulaşabilmesi için, yenilenebilir güç kaynaklarının sisteme azami entegrasyonun sağlanması gerektiğini söyledi. Toplantıda konuşan SHURA Güç Dönüşümü Merkezi Yöneticisi Alkım Bağ Güllü ise güç verimliliği ve elektrifikasyon düzeylerinin artırılması gerektiğinin ehemmiyetine işaret ederek şunları söyledi: “Sadece Türkiye değil, tüm dünya güç arz güvenliğini sağlamak ve pak, yerli ve ucuz güç üretimi için çalışıyor. Türkiye, iklim değişikliğiyle gayret için yeni kurumsal çerçevelerin oluşturulmasında değerli ilerleme kaydetti. Bunu, tüm bölümlerin ve siyaset alanlarının net sıfır taahhüdüne odaklandığı, iktisadın genelini kapsayan bir dönüşümün takip etmesi gerekiyor. Türkiye birinci adımlarını attı, lakin bundan sonraki süreçte 2053 net sıfır maksadına ulaşmak için süratli kararlar alınmalı ve uygulanmalı.”
Güllü, 2021’de Paris Anlaşması’na imza atan Türkiye’nin, 2053 yılına kadar net sıfır emisyonlu bir iktisada ulaşma taahhüdünü açıkladığına dikkat çekerek “Ekonomik ve iklimsel dayanıklılık, etraf ve insan sıhhati için hayati kıymet taşıyan, sağlam bir güç dönüşümü yol haritasına gereksinimimiz var” dedi.
TÜRKİYE BAŞARILI BİR GEÇİŞ SÜRECİNDE
Raporda, güç dönüşümü için öncelikle en büyük güç tüketicileri olan binalarda, ulaştırma ve sanayi bölümlerindeki sera gazı emisyonlarını azaltmaya odaklanılması gerektiği vurgulanıyor. Bunun için öncelikle elektrik üretiminin karbondan arındırılması gerektiğinin altı çizilerek “net sıfır emisyon gayesine ulaşılması ve tüm iktisadın karbonsuzlaşmasında elektrik sistemi işin omurgasını oluşturuyor” tabirine yer veriliyor.
2022 yılı sonu prestijiyle, Türkiye elektrik şurası gücünün yaklaşık yüzde 54’ü yenilenebilir güç kaynaklarından oluşuyor. Toplam elektrik üretiminde ise yenilenebilir gücün hissesi yüzde 40 civarında. Rapora nazaran, kelam konusu sayılar Türkiye elektrik sisteminin şimdiden düşük karbonlu teknolojilere başarılı bir geçiş sürecinde olduğunu gösteriyor. Lakin halihazırda elektrik, Türkiye’nin toplam son güç tüketiminde yaklaşık yüzde 20 hisseye sahip, kalan kısmını ise binalarda, ulaştırmada ve imalat endüstrinde tartıyla fosil yakıtlardan elde edilen güç kullanımı oluşturuyor.
KARBON EMİSYONLARINDA AZALMA 2030’DAN SONRA HIZLANACAK
Raporda yer alan ‘Net Sıfır 2053’ senaryosuna nazaran, Türkiye’nin güç talebi 2030 yılına kadar, artan ekonomik faaliyetlerine bağlı olarak yükselecek, bundan sonraki devirde ise ekonomik büyüme ve toplumsal refahın artmasına karşın, elektrifikasyonun ve güç verimliliğinin tesiriyle güç talebi azalmaya başlayacak, 2053 yılına gelindiğinde ise 2020 yılı (yaklaşık 1.200 TWh) düzeylerine yakın gerçekleşecek. Türkiye’nin toplam karbon emisyonlarının 2025 yılında 417 milyon ton bedeliyle doruğa ulaşacağı öngörülmekteyken, 2035 yılında kömür santrallerinin elektrik üretimlerinin sistemde kalmaması, toplam karbon emisyonlarını 2025 yılı emisyon düzeylerine oranla yüzde 37,2 oranında düşürecek. Bu düşüşteki en büyük hisseye, fosil yakıtlardan yenilenebilir güce geçiş yapan elektrik bölümü sahip olacak.
2053 yılında net sıfır karbon emisyon maksadına ulaşmak için 2040 yılından sonra, boru sınırı gazında e-yakıtlara (sentetik yakıtlar olan yeşil hidrojen, metan ve biyogaz) geçişin hızlanmasına ek olarak ulaşım ve konut dallarında elektrifikasyonun da artırılması gerekiyor.
2040’tan sonra ulaşım kesiminde, büyük oranda elektrikli araçların ve e-yakıtların kullanılmasıyla emisyonlar daha da azalacak. Konut dalında ise ısı pompalarının devreye alınması kümülatif emisyon azaltımına katkı sağlayacak. Senaryoya nazaran, 2050’den sonra elektrik dalı emisyonları negatif bedellere ulaşacak. Negatif emisyon, karbon yakalama ve depolamalı (CCS) biyokütle sistemleri sayesinde gerçekleşirken öteki bölümlerde arta kalan emisyonların sıfırlanmasını ve tüm iktisat için net sıfır gayesine ulaşılmasını sağlayacak.
ENERJİ İTHALATI YÜZDE 9’A DÜŞECEK!
Türkiye’nin net sıfır maksadı beraberinde ekonomik faydayı da getirecek, lakin bunun için tüm dallara yayılan kapsamlı kamu ve özel dal yatırımları gerekiyor. Türkiye için net sıfır güç sistemine giden yol, tüketimin azalmasına ya da ekonomik büyümenin yavaşlamasına dayanmıyor tersine Türkiye iktisadı 2053 yılına kadar yılda ortalama yüzde 3,3 büyüyeceği öngörülüyor. Yenilenebilir güç bazlı bir elektrik sistemi ve güç yoğunluğundaki azalma sayesinde Türkiye ekonomik büyüme ve refahtan fedakarlık etmeden net sıfır karbon gayesine ulaşabilir.
Buna nazaran, güç kesimindeki yatırımların büyük bir kısmı, elektrik sisteminin yüklü olarak yenilenebilir güç kaynaklarına dayalı olacak formda tekrar yapılandırılmasına yönelik olacak. Çalışmada, Türkiye’nin dış ticaret istikrarı kıymetli ölçüde güzelleşirken güçte ithalat bağımlılığı 2020’deki yüzde 69 düzeyinden 2053’te yüzde 9 üzere düşük bir düzeye geriliyor.
GÜNEŞ VE RÜZGAR YATIRIMLARINDA YENİ FIRSATLAR
Raporda, 2053 yılında toplam elektrik talebinin 982 TWh düzeyinde olacağı öngörülüyor. Son kullanıcı dalların net elektrik talebinin 2020 yılı düzeyinin yaklaşık 2,4 katı olacağı belirtiliyor. 2053 yılında elektrik sistemi büyük ölçüde rüzgar (deniz üstü dahil) ve güneş gücü üzere değişken yenilenebilir güç kaynaklarına dayanacak ve bunların toplam elektrik üretimindeki hissesi yüzde 77 düzeyinde olacak. Türkiye’nin net sıfır hedefinde güneş ve rüzgar gücü santrali kapasite artışları ve güç depolama üzere yeni teknolojilerin kurulumları düşünüldüğünde özel kesim için değerli yatırım fırsatlarının ortaya çıkacağı öngörülüyor.
NET SIFIR AMACI İÇİN YATIRIM HACMİ YILLIK 15 MİLYAR DOLAR
Net sıfır emisyon düzeyine ulaşmak için projeksiyon (2020-2055) devrinde elektrik sisteminin yıllık ortalama yatırım hacminin 15 milyar dolar civarında olacağı öngörülüyor.
Toplam yatırımların yaklaşık yüzde 62’lik kısmını yeni elektrik üretim santralleri ve depolama sistemleri yatırımları oluşturuyor, geriye kalan kısım ise şebeke altyapısının geliştirilmesi için harcanacak. Sistemin net sıfır gayesine yaklaşması nedeniyle 2050 yılından sonra yatırım suratının düşmesi bekleniyor.
Raporda, karasal rüzgar heyeti gücü 2035 yılına kadar 38 GW’a ulaşacak ve daha sonra bu kapasiteye her beş yılda bir yaklaşık 20 GW ek konseyi güç eklenerek, 2055 yılında toplam 120 GW şurası kapasiteye ulaşacağı belirtiliyor.
Güneş gücü konseyi gücü 2035 yılında 57 GW’a, 2055 yılında ise 220 GW’a ulaşacak. 2053 yılına kadar güç depolama sistemleri (pompaj depolamalı hidroelektrik ve bataryalar) 33 GW şurası güce ulaşarak sistemin istikrarını ve güvenliğini sağlayacak. Yeşil hidrojen üretimi için 2030 yılından itibaren elektrolizörlerin kurulması gerekecek ve 2035 yılında toplam elektrolizör kapasitesi 5,5 GW’a erişecek. E-yakıtlara yönelik artan talebi karşılamak için, elektrolizör kapasitesi 2053 yılına kadar süratle artarak toplam 70 GW düzeyine çıkıyor.
YENİLENEBİLİRİN ELEKTRİK ÜRETİMİNDEKİ HİSSESİ YÜZDE 90’A ÇIKACAK
Çalışmada, e-yakıtlar (sentetik metan, biyogaz ve yeşil hidrojen) doğal gaz boru çizgisinde kademeli olarak kullanılacak ve 2053 yılında büsbütün doğal gazın yerini alacak. Yenilenebilir güçten elektrik üretiminin hem maliyet açısından artan elektrik talebinin karşılanmasında en rekabetçi seçenek hem de karbon emisyonlarının azaltılmasının en faal yolu olduğuna işaret ediliyor. Elektrik üretiminde yenilenebilir gücün hissesi daima artarak 2053’te yüzde 90’a ulaşacak. Yenilenebilir güç kaynaklarından elektrik üretiminde büyük artış olmasına rağmen, esneklik seçeneklerinin entegrasyonuyla birlikte elektrik sisteminin sağlıklı ve inançlı bir biçimde çalışması sağlanacak.
ULAŞTIRMA VE SANAYİ İÇİN YEŞİL HİDROJEN
Bugün büyük ölçüde fosil yakıtlara bağımlı olan ulaştırma ve sanayi üzere bölümler yeşil hidrojen ve başka e-yakıtları kullanmaya başlayacak. Endüstride 2035’te e-yakıtlara geçiş başlayacak ve 2053’e kadar devam edecek. Ulaşımda ise 2040 yılında, binek araç stokunun yüzde 71’inin, otobüs ve kamyonların ise yüzde 41’inin bataryalı ya da Plug-in hibrit elektrikli araçlardan meydana geleceği öngörülüyor. Elektrifikasyonun mümkün olmadığı belli ulaşım modları için, bilhassa uzun aralıkta, e-yakıt kullanımı devreye girecek. Yeşil hidrojenin 2053 yılında toplu karayolu nakliyeciliğinde yüzde 10, hafif hizmet araçlarında yüzde 17, ağır hizmet araçlarında ise yüzde 30 oranında kullanılması bekleniyor. Sentetik kerosen ve amonyak üzere elektroliz bazlı e-sıvı yakıtlar ise havacılık ve deniz nakliyatında kullanılacak.
NET SIFIRDA ANAHTAR GÜÇ VERİMLİLİĞİ
Net Sıfır 2053 senaryosuna nazaran, tüm iktisadın karbonsuzlaşmasında en kıymetli itici güçlerden biri güç verimliliği. Sanayide güç verimliliği, proses genelinde güç verimli atık ısı geri kazanımına yönelik güzelleştirmelerle elde edilecek. Konut kesiminde güç verimliliği, ısıtma ve soğutma kaynaklı güç talebini büyük ölçüde azaltan bina yenilemeleri yoluyla ve elektrifikasyonla sağlanacak. Ayrıyeten, yeni elektrikli mesken aletleri ve soğutma sistemlerinin en yüksek güç verimliliği sınıfından olması öngörülüyor. Ulaşımda ise elektrikli araçların hissesinin artması, bu kesimde güç verimliliğini en yüksek oranda artıran etken olacak.
GECİKME KARBON EMİSYONUNU VE İTHALAT MALİYETLERİNİ ARTIRIR
Raporda net sıfır maksadına yönelik aksiyonların gecikmesi durumunda neler olabileceği ‘duyarlılık analizi’ ile ortaya konuldu. Buna nazaran, güç sisteminin karbonsuzlaşması için süratli adımlar atılmazsa, Türkiye’nin 2053 yılına kadar net sıfır emisyon maksadına ulaşması zorlaşacak. Gecikme, çok daha yüksek uygulama risklerini beraberinde getirecek. Kömür ve linyit santrallerinin 2035’ten sonra sistemde tutulmasının hem kümülatif sera gazı emisyonlarını artırdığı hem de fosil yakıtların varlığının sürmesinin yenilenebilir güç kaynaklarına geçişi zorlaştıracağı öngörülüyor.
Analizde, güç dönüşümü ve iklim aksiyonlarının gecikmesi halinde, elektrik kesimindeki kümülatif emisyonların yüzde 46, 2031 ile 2055 yılları ortasındaki kümülatif güç ithalat maliyetlerinin yaklaşık yüzde 20 daha fazla olacağı belirtiliyor. Başka taraftan, hassaslık tahlilinde güç dönüşümündeki gecikmeden ötürü 2040 ve 2050 ortasındaki devirde başta güneş ve rüzgâr olmak üzere 200 GW’ın üzerinde yeni kapasite kurulumunun tamamlanabilmesinin, finansman, iş gücü ve ekipman tedariki açısından neredeyse imkansız olacağı belirtiliyor.
Raporun tanıtımının akabinde, ‘Türkiye’nin Net Sıfır Emisyon Geleceği: Fırsatlar ve Zorluklar’ konulu panel düzenlendi. SHURA Güç Dönüşümü Merkezi Yöneticisi Alkım Bağ Güllü moderasyonundaki panele, Bağımsız İstikamet. Kur. Üyesi ve İstikamet. Kur. Danışmanı Canan Özsoy, Deloitte Danışmanlık Şirket Ortağı Elif Düşmez Tek, Borusan EnBW Güç İstikamet. Kur. Danışmanı ve TÜSİAD Güç Kümesi Başkanı Mehmet Acarla ve Türkiye Kalkınma ve Yatırım Bankası Gen. Md. Yrd. Seçil Yıldız katıldı.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
