Türkiye, çalınan 6 bin yıllık mermer idolünü, ABD’deki Christie’s Müzayede Konutu ve hür fon milyarderi Michael Steinhardt’tan geri alamıyor.
Türkiye’den kaçırılan tarihi eser, New York’ta 2017’de Christie’s Müzayede Konutu tarafından düzenlenen açık artırmada yaklaşık 14,5 milyon dolara satılmıştı. Türkiye, Kültür Bakanlığı aracılığı ile itiraz ederek satışı durdurmuş ve yapıtın iadesini istemişti. Türkiye’nin Guennol Stargazer (Guennol Yıldız Avcısı) isimli mermer idolün iadesi için New York’ta yapıtı satışa sunan Michael Steinhardt ve Christie’s Müzayede Konutu’na açtığı dava olumsuz sonuçlanınca dava temyize gitmişti. ABD’deki temyiz mahkemesi, Türkiye’nin çalıntı suçlaması yapmak için uzun bir mühlet beklediğini argüman ederek iade talebine olumsuz cevap verdi.
İADE TALEBİNİN GEÇ YAPILMASI MÜNASEBET GÖSTERİLDİ
Manhattan’daki 2. ABD Temyiz Mahkemesi, Türkiye’nin Guennol Yıldız Avcısı isimli bayan heykelin 1990’larda topraklarından haksız yere çıkarılmış olabileceğini “bilmesi için nedenleri olduğunu” söyledi. Türkiye’nin, müzayede meskeninin satmak için listelediği Nisan 2017’ye kadar idolün sahibi Christie ve Steinhardt’a dava açmayı beklediğini ekledi.
Mahkeme yargıcı, “Türkiye, kendi Kültür Bakanlığı’ndan heykelin New York’ta olduğuna dair işaretler almasına karşın kararsız kaldı” diyerek Türkiye’nin savını 2017 yılına kadar getirmemesini, hatta soruşturmamasını mantıksız buldu.
Türkiye’nin avukatı Lawrence Kaye, duruşmada Türkiye’nin idolün sahibi olduğunu ve haklarını savunurken “gayretli” olduğunu belirterek, ülkenin sonraki adımlarını düşünerek hareket ettiğini söyledi. Kaye, bu kararın, Türkiye’yi kendisinden çalınan kültürel varlıkları geri istemekten caydırmayacağını aktardı.
MAHKEME “ESER GİZLENMEDİ” DEDİ
Türkiye, heykelin ülkeye ilişkin olduğu savını 1906’da yayınlanan bir Osmanlı kararnamesine dayandırıyor.
Türkiye’nin savunmasında, nerede olduğu bilinmeyen geniş antik eser koleksiyonundaki her modülün araştırılmasının mümkün olmadığı belirtildi. Savunmada Christie’s Müzayede Konutu’nun heykelin kaynağını açıkladığı müzayede kataloğuna kadar durumun farkında olunmadığı, bunun da gerekli olmadığı tezi savunuldu.
Mahkeme, heykelin New York Metropolitan Sanat Müzesi’nde 30 yılı aşkın bir müddettir sergilendiğini ve 1990’lar boyunca Kültür Bakanlığı’nın bu hususta makaleler ve sunumlar yayınladığını söyledi. Mahkeme lideri, kararında “Stargazer saklılık içinde tutulmuyordu” dedi.
ALICI SON ANDA VAZGEÇTİ
22,9 cm uzunluğundaki heykel için fon milyarderi olan yatırımcı Michael Steinhardt ve eşi 1993’te 1,5 milyon dolar ödedi. Christie’s, onu 14,5 milyon dolara müzayedeye çıkardı, lakin alıcı vazgeçti.