Vali Kırbıyık, Rumeli Kültür ve Sanat Akademisi tarafından Devecihan Kültür Merkezi’nde düzenlenen “Geçmişten Günümüze Edirne Sarayı” konferansında, Edirne Sarayı’nın kent için çok önemli bir yapı olduğunu belirtti.
Edirne’nin yaklaşık bir asır boyunca Osmanlı’ya başkentlik yaptığını hatırlatan Kırbıyık, her konuşmasında Edirne’nin payitaht bir şehir olduğunun altını çizdiğini vurguladı.
Kentin geleceği açısından Edirne Sarayı’nın önemine değinen Vali Kırbıyık, “Sarayiçi’nde kazı çalışmalarında vites arttırıp, ihya çalışmalarında belli bir noktaya gelmemiz gerekiyor. Bu kente gelen ziyaretçilere Edirne Sarayı’nı sadece anılarıyla ve hikayeleriyle değil, görseliyle de yaşatmamız gereken bir sürece giriyoruz. O açıdan Milli Saraylar’a devrini çok önemli olduğunu değerlendiriyorum. Bu noktada Sayın Cumhurbaşkanımıza özellikle şükranlarımı sunuyorum. Edirne Sarayı tarihi günlerdeki gibi görkemine ve önemine yakışır şekilde yeniden ayağa kaldırılacak.” dedi.
Edirne Yeni Sarayı’nın ihyasının Milli Saraylar Başkanlığına devredilmesiyle hızlı bir şekilde yapılacağını ifade eden Kırbıyık, bölgede etap etap çok ciddi ihya ve kazı çalışmalarının yapılarak tüm yapıların ayağa kaldırılacağını ifade etti.
– “Saraydaki yaklaşık 100 yapıdan 11’i günümüze ulaştı”
Trakya Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Gülay Apa Kurtişoğlu ise slayt ve fotoğraflar eşliğinde Edirne Sarayı’nın tarihten günümüze gelen serüvenini anlattı.
Sarayda ilk kazının Topkapı Müzesi Müdürü Tahsin Öz başkanlığında 1956’da başlatıldığını belirten Kurtişoğlu, daha sonraki kazılara Prof. Dr. Doğan Kuban, Prof. Dr. Gönül Cantay, Edirne Müze Müdürlüğü, Prof. Dr. Mustafa Özer ve en son kendisinin başkanlık ettiğini vurguladı.
Rus işgalinin Edirne Sarayı’nın yıkılma sürecindeki önemli etkenlerden biri olduğunu aktaran Kurtişoğlu, işgal sırasında Rusların binaların bir kısmını karargah olarak kullanırken bir kısmını tahrip edip, çinileri de götürdüklerini belirtti.
1878 yılında Cemil Paşa’nın emriyle Edirne Sarayı’nın havaya uçurulduğunu anlatan Kurtişoğlu “Yangının bir hafta sürdüğü söyleniyor. Patlamaların çok uzak yerlerden duyulduğuyla ilgili rivayetler var. Biz de yaptığımız kazılarda toprağa saplanmış vaziyette top mermileri ve cephaneleri görebiliyoruz. Hatta Edirne Sarayı’ndan parçalar sökülerek başka yeni binaların yapımında kullanılmış.” dedi.
Kurtişoğlu, kasırlar, köşkler, divanhaneler, hamamlar, köprüler, çeşmeler, harem daireleri, su maksemleri, namazgahlar, mutfak ve kilerler, koğuşlar ve odaların bulunduğu Edirne Sarayı’ndan bugüne, yaklaşık 100 civarında yapıdan 11’inin ulaşabildiğini söyledi.
Konuşmaların ardından “Geçmişten Günümüze Edirne Sarayı” fotoğraf sergisinin açılışı yapıldı.
– Edirne Yeni Sarayı
1450’de temeli atılan saray, Kanuni Sultan Süleyman döneminden itibaren pek çok kez tamir gördü, zaman zaman da eklentiler yapıldı. Bazı padişahların saltanatları boyunca Edirne’ye hiç gelmemesi nedeniyle kullanılmayan sarayda tahribat başladı.
1752’deki büyük deprem ve 1776’daki yangınla tahribat süreci devam eden sarayın, 1827’de bir kısmı tamir edildi. 1829’da Edirne’yi işgal eden Rusların ordugah olarak kullandığı saray büyük zarar gördü.
Vali Hurşit Paşa ve Hacı İzzet Paşa zamanlarındaki tamirat döneminde birçok yapı kurtarıldı fakat 1876-77 Rus Savaşı’nda düşmanın şehre yaklaşması nedeniyle Babüssaade (Saadet Kapısı) civarında yığılan cephane, düşman eline geçmemesi için patlatıldı, sarayın birçok yapısı da bu patlamayla yıkıldı.
