Ar-Ge bilgilerine ait yeni idari kayıt bilgi sayısı ve çeşitliliği son yıllarda artmıştır. Bu nedenle memleketler arası referans kaynağı olan Frascati Kılavuzu’nun tekliflerine uygun olarak hesaplama tekniği yine gözden geçirilmiş ve aktüel datalar doğrultusunda yol değişikliğine gidilmiştir. Yeni hesaplama tekniğine uygun olarak 2015-2021 yılı ortasındaki bilgiler güncellenmiştir. Bahis ile ilgili ayrıntılı metodolojik açıklama bülten ekinde yer almaktadır.
Araştırma-Geliştirme (Ar-Ge) harcaması 2021 yılında 101 milyar 738 milyon TL’ye yükseldi
Gayrisafi yurt içi Ar-Ge harcaması 2021 yılında bir evvelki yıla nazaran 32 milyar 670 milyon TL artarak 101 milyar 738 milyon TL’ye yükseldi.
Ar-Ge harcamasının gayrisafi yurt içi hâsıla (GSYH) içindeki hissesi %1,40 oldu
Gayrisafi yurt içi Ar-Ge harcamasının GSYH içindeki oranı 2020 yılında %1,37 iken, 2021 yılında 7 trilyon 248 milyar 789 milyon TL’lik GSYH içindeki oranı %1,40’a yükseldi.
En fazla Ar-Ge harcaması mali ve mali olmayan şirketler tarafından yapıldı
Ar-Ge harcamalarında mali ve mali olmayan şirketler %61,3 ile en büyük hisseye sahip olurken, bunu %34,2 ile yükseköğretim takip etti. Kâr gayesi olmayan kuruluşlar tarafından yapılan Ar-Ge harcamalarının da dâhil olduğu genel devlet Ar-Ge harcamalarının toplam Ar-Ge harcamaları içindeki hissesi ise %4,5 oldu. Ar-Ge harcamaları içerisinde işçi harcamaları %48,9 ile en büyük harcama kalemini oluşturdu.
Mali ve mali olmayan şirketler Ar-Ge finansmanında %54,6 ile birinci sırada yer aldı
Ar-Ge harcamalarının 2021 yılında %54,6’sı mali ve mali olmayan şirketler tarafından finanse edilirken genel devlet Ar-Ge harcamalarının %27,5’ini, yükseköğretim %16,4’ünü, yurt dışı kaynaklar %1,5’ini ve başka yurt içi kaynaklar yaklaşık olarak %0,03’ünü finanse etti.
Tam vakit muadili cinsinden 221 bin 811 Ar-Ge çalışanı çalıştı
Tam vakit muadili (TZE) cinsinden 2021 yılında toplam 221 bin 811 kişi Ar-Ge çalışanı olarak çalıştı. Kesimler prestiji ile dağılımına bakıldığında ise TZE cinsinden toplam Ar-Ge işçisinin 2021 yılında %67,4’ü mali ve mali olmayan şirketlerde, %28,2’si yükseköğretimde ve %4,4’ü kâr emeli olmayan kuruluşların da dâhil edildiği genel devlet bölümünde yer aldı.
TZE cinsinden bayan Ar-Ge çalışanının oranı %32,1 oldu
TZE cinsinden bayan Ar-Ge işçi sayısı, 2021 yılında 71 bin 301 kişi ile toplam Ar-Ge işçi sayısının %32,1’ini oluşturdu. Dallar prestiji ile TZE cinsinden bayan Ar-Ge işçi oranı yükseköğretimde %45,7, kâr emeli olmayan kuruluşların da dâhil edildiği genel devlette %30,4, mali ve mali olmayan şirketlerde ise %26,6 oldu.
Ar-Ge çalışanının %31,2’si doktora yahut muadili eğitim düzeyine sahip
Ar-Ge işçisi tahsil durumuna nazaran incelendiğinde, Ar-Ge işçisinin %34,9’unun lisans eğitim seviyesine sahip olduğu görüldü. Bunu sırasıyla %31,2 ile doktora yahut muadili, %24,3 ile yüksek lisans, %4,8 ile meslek yüksekokulu ve %4,8 ile lise ve altı kategorileri takip etti. TZE cinsinden Ar-Ge çalışanının eğitim durumuna nazaran dağılımı ise sırasıyla; %48,0 ile lisans, %20,7 ile yüksek lisans, %18,3 ile doktora yahut muadili, %6,7 ile meslek yüksekokulu ve %6,3 ile lise ve altı eğitim seviyesi formunda oldu.
En fazla Ar-Ge harcaması TR10 (İstanbul) bölgesinde gerçekleşti
İstatistiki Bölge Üniteleri Sınıflaması (İBBS) 2. Seviyeye nazaran 2021 yılında Ar-Ge harcamalarının en yüksek olduğu bölge toplam Ar-Ge harcamasının %29,7’sini gerçekleştiren TR10 (İstanbul) iken, bunu %28,2 ile TR51 (Ankara) ve %9,2 ile TR42 (Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova) bölgesi takip etti.
Toplam Ar-Ge işçi sayısının %29,5’i TR10 (İstanbul), %19,3’ü TR51 (Ankara) ve %8,0’ı TR42 (Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova) bölgesinde istihdam edildi.
Mali ve mali olmayan şirketlerde Ar-Ge harcamasının %53,5’i Ar-Ge merkezlerinde yapıldı
Mali ve mali olmayan şirketler tarafından 2021 yılında gerçekleştirilen 62 milyar 400 milyon TL Ar-Ge harcamasının %53,5’i Ar-Ge merkezlerinde gerçekleştirildi. Ar-Ge merkezlerinde yapılan Ar-Ge harcamasının %85,1’i, 250 ve üzeri çalışan sayısına sahip olan teşebbüsler tarafından yapıldı.
En fazla Ar-Ge harcaması yüksek teknoloji faaliyetlerindeki teşebbüsler tarafından yapıldı
İmalat endüstrinde Ar-Ge faaliyeti yürüten teşebbüsler teknoloji seviyelerine nazaran sınıflandırıldığında, 2021 yılında imalat endüstrinde gerçekleştirilen 35 milyar 613 milyon TL Ar-Ge harcamasının %46,3’ünün yüksek teknoloji faaliyetinde yer alan teşebbüsler tarafından gerçekleştirildiği görüldü. Bu oran 2015 yılında %35,1’di. İmalat sanayindeki toplam Ar-Ge harcamasının %39,6’sı orta yüksek teknoloji faaliyetindeki teşebbüsler, %9,6’sı orta düşük teknoloji faaliyetindeki teşebbüsler ve %4,5’i düşük teknoloji faaliyetindeki teşebbüsler tarafından yapıldı.
İmalat endüstrinde Ar-Ge faaliyeti yürüten girişimlerdeki araştırmacı sayıları incelendiğinde 2021 yılında en fazla araştırmacının 24 bin 630 kişi ile orta yüksek teknoloji faaliyeti yürüten teşebbüsler tarafından istihdam edildiği görüldü. Bunu 16 bin 720 araştırmacı istihdamı ile yüksek teknoloji faaliyeti yürüten teşebbüsler takip etti. TZE cinsinden araştırmacı sayıları dikkate alındığında da en fazla kıymetin 22 bin 299 ile orta yüksek teknoloji faaliyeti yürüten teşebbüslerde olduğu saptandı.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
