Üsküdar’da ‘Rus Edebiyatı ve Kültürü Günleri’ semineri düzenlendi
Rus edebiyatı ve kültürü, Üsküdar Üniversitesi’nde düzenlenen aktiflikte 2 gün boyunca birçok tarafıyla ele alındı. Ortalarında şair, muharrir Ataol Behramoğlu, Rus Meskeni Müdürü Aleksandr Solniçenko, tercüman Uğur Büke, senarist-yönetmen Alp Armutlu üzere kıymetli isimlerin bulunduğu konuşmacılar, Rusya-Türkiye ortasındaki toplumsal, kültürel ve sanatsal benzerliklerine dikkat çekti. Muharrir Behramoğlu, “Rus Edebiyatı çalışırken Türklerle ilgilerinin süper olduğuna rastladım” tabirlerini kullanırken Rus Konutu Müdürü Doç. Dr. Aleksandr Sotniçenko da “Türkiye ile birlikte Avrasya sorunlarını çözümleyeceğiz.” halinde konuştu.
İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi tarafından Üniversite Kültürü dersi kapsamında düzenlenen ‘Rus Edebiyatı ve Kültürü Günleri’ bahisli 2 gün boyunca süren seminere iştirak hayli ağır oldu.
Seminer, İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi (İTBF) Siyaset Bilimi ve Memleketler arası İlgiler Kısım Lideri tıpkı vakitte PPM (Politik Psikoloji Uygulama ve Araştırma Merkezi) Müdürü Prof. Dr. Havva Kök Arslan, İTBF İngilizce Mütercim ve Tercümanlık Kısmı öğretim üyesi PPM Müdür Yardımcısı Doç. Dr. Feride Zeynep Güder ve PPM Müdür Yardımcısı Güler Kalay’ın moderatörlüğünde Güney Yerleşke’de gerçekleştirildi.
Seminerin birinci gününe Türk şair ve muharrir Ataol Behramoğlu, “Umudun Yolu” isimli kitap ve belgeselin senarist ve imalcisi Alp Armutlu ve Üsküdar Üniversitesi Bağlantı Fakültesi Öğr. Gör. Gazeteci Gökhan Karakaş konuşmacı olarak iştirak sağladı. Seminerin açılış konuşmasını Prof. Dr. Havva Kök Arslan ve Üsküdar Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Muhsin Konuk gerçekleştirdi.
Prof. Dr. Havva Kök Arslan: “300 yıl barış içinde yaşadık”
Rus Kültürü ve Türk kültürünün birbirlerini etkilediğini tabir eden Prof. Dr. Havva Kök Arslan; “Biz bu programı çok uzun müddettir düşünüyorduk bugün gerçekleştirdiğimiz için çok heyecanlıyız. Rusya-Türkiye münasebetleri ve kültürüne baktığımız vakit hem uygun bir zamanlama hem de herkesin sorguladığı bir zamanlamaydı fakat bu programı gerçekleştirdiğimiz için memnunuz. Memleketler arası Bağlantılar araştırmacısı olduğum için Rus – Türk tarihine baktığımızda 1074’ten beri yani Kırım’ı kaybettiğimizden beri çok savaşlardan bahsediliyor lakin aslında 300 küsür yıllık tarihte aslında o kadar çok savaşmamışız. Fiilen 11 yıl savaşmışız. Geri kalan 300 yıl barış içinde yaşamışız. Öbür Avrupa tarihindeki ülkelere baktığımız vakit o kadar çok değildir. Sonuçta Rusya İmparatorluğunun ve Osmanlı İmparatorluğunun çöküşüne baktığımızda neredeyse tam denk gelmiştir. Doğum olarak hem Sovyetler Birliği hem de Türkiye Cumhuriyeti olarak düşünürsek doğumumuz çok benzeri tarihler olmuştur. Çanakkale Savaşı’nda Sovyetler Birliği’nin yardımı çok kritiktir. Komşu olduğumuz için tıpkı vakitte kültürel istikametten de birbirimizi çok etkilemişiz. Bilhassa Rus Kültürü, Türk Kültüründen çok etkilenmiştir. Zira hem Osmanlı İmparatorluğuyla hem de Asya Türk halklarıyla çok iç içe yaşamış oldukları için etkilenmiştir. Bugün de Rus kültürünün Türk kültürünü ne kadar etkilediğini burada konuşmak emeliyle toplanmış bulunmaktayız” biçiminde konuştu.
Prof. Dr. Muhsin Konuk: “Hedefimiz Üsküdar’da Rusya Araştırmalar Merkezini açmaktır”
Devletlerin ortalarında yakın alakalar olması için milletlerin kaynaşması gerektiğini söz eden Prof. Dr. Muhsin Konuk; “Rusya ve Türkiye ortasında o kadar önemli bir bağlantı var ki bu bağlantılarda artık hengameyi, savaşı unutalım. Yunus Emre Enstitüsü’nün ve Rus Konutunun ortaklaşa olarak Medeniyetler ve Kültürler köprülerini kurmaları ve bu köprüler sayesinde iki milletin haklarının daha çok kaynaşması gerektiğine inanıyoruz. Ben bu toplantının da bilhassa Üsküdar Üniversitesi’nde yapılmış olmasından ötürü onur duyuyorum. Gayemiz en kısa vakitte Rusya Araştırmaları Merkezi’ni üniversitemizde açmaktır. Bu merkezimizin de çok hoş çalışmalara imza atacağına inanıyorum. Devletlerarasındaki ilgilerde, münasebetlerde şayet kültürel ilgi olmazsa, milletler ve halklar birbirleriyle kaynaşmazlarsa devletlerarasındaki bağlantılar de çok uzun periyodik olmuyor. Bu toplantının somut bir adım olmasını temenni ediyorum ve hepinize teşekkür ediyorum.” dedi.
Dr. Güler Kalay: “Ulus, devlet bağlantılarında siyasi kültür çok önemli”
Rus ve Türk Kültürünün yakın ilgiler üzerinde olduğunu belirten Kalay; “PPM Merkezi olarak bu türlü bir aktifliğe gerek duyduk zira hepimizin bildiği üzere ulusların, devletlerin ortasındaki bağlantılarda siyasi kültür çok değerlidir. Siyasi kültürün oluşumunda toplumların lisanı, sosyo kültürel yapısı son derece kıymetlidir. Türk ve Rus toplumları olarak yüzyıllar evvel başlayan bağımızda bu kültürlerin karşılıklı yapısı devlet geleneklerimizde çok değerli faktörlerdir. Bu maksatla Politik Psikoloji Merkezi olarak çok yakın komşumuz, politik ve sosyolojik olarak da çok yakın ilgiler içerisinde olduğumuz Rusya’yı edebiyatıyla ve tiyatrosuyla sizlere tanıtmak istedik. Bu aktifliği bu yüzden düzenledik.” diye konuştu.
Rus Konutu Müdürü Aleksandr Sotniçenko: “Hep birlikte emperyalizme karşı savaştık”
Rus Konutu olarak Türkiye – Rusya alakaları için yaptıkları projelerden bahsederek barış ortamında yaşanabileceğini tabir eden Rus Konutu Müdürü Doç. Dr. Aleksandr Sotniçenko; “Projelerimiz oldu. Projemizden biri Dostoyevski kitabı hakkındadır. 2021 yılında Dostoyevski’nin 200’üncü doğum günüymüş. Biz Ataol Behramoğlu ile birlikte Eskişehir’de bir merasim düzenledik. Orada hem tiyatro, müzik üzere çalışmalar yaptık. Bu yıl biz Türkiye Cumhuriyeti’nin 100’üncü yılı olduğu için bir proje yaptık. İki bağımsız devletler olarak yani Rusya ve Türkiye olarak Moskova mutabakatı yaptık. Bu kardeşlik antlaşmasıdır. Daima bir arada emperyalizme karşı savaştık. Bu Rusya ve Türkiye iş birliği sembolü olacaktır. Bunu bilmemiz lazım. Varoşilov çok ünlüymüş zira onun Mustafa Kemal Atatürk’e Varoşilov tarafından armağanlar vardır. Bu sene Varoşilov’un 90’ıncı yılı olacak. Biz Rus Konutu olarak Ankara’da büyük bir stant yapmak istiyoruz. İran’ı da düşünürsek; biz üç bağımsız devletler olarak bağımsız olmak istiyoruz. Birlikte Avrasya sorunlarını çözümleyeceğiz. Umarım en yakın Suriye sorununu çözeceğiz. Kafkasya, Azerbaycan, Ermenistan sorunu öbür da bir şey varsa biz daima birlikte yapabiliriz. Zira biz Avrasya’da yaşıyoruz. Savaşa gerek yok. Mülteciler geldiler ve bu bizim için kıymetli değil. Umarım Rusya –Türkiye olarak biz en kıymetli sorunu çözmek istiyoruz.” dedi.
Alp Armutlu: “Umudun yolu belgeselini Moskova’da yayınlayacağız”
Yazdığı ve yönettiği Umudun Yolu belgeselinin doğuşunu anlatan Alp Armutlu; “Umudun Yolu Belgeseli 344 km’lik İnebolu ile Ankara ortasındaki Anadolu bayanının kağnılarıyla birlikte Türk Kurtuluş Savaşına mevcut olan katkısını anlatıyor. Pandemi devrini fırsat bilip Umudun Yolu kitabını kaleme aldım. Daha sonra bu kitabı okuyan iş adamlarının takviyesiyle birlikte Umudun Yolu’nu belgesel haline getirdim. Umudun Yolu ismi ve tasarımı eşim İnci Armutlu’ya aittir. Belgesel de oyuncu olarak da yer alan Rus Konutu Müdürü Aleksandr Solniçenko ile birlikte büyük ihtimalle Moskova’da TV kanallarında ya da sinema salonlarında gösterilmesiyle ilgili çalışmaları yapacağız. 344 km kağnı kullanmak çok kolay değildir. Bunu merek etmeyin zira hiçbir bayan İnebolu’ dan çıkıp direkt Ankara’ya kadar gelmedi. 40 ya da 50 km’lik bayrak yarışı haline yaptılar.” diye tabir etti.
Gazeteci Gökhan Karakaş: “Sovyet Rusya’dan gelen silahlar, Kurtuluş Savaşı’nın kazanılmasını sağladı”
Umudun Yolu belgeseline dâhil olup, Alp Armutlu’ya şükranlarını söz ederek Kurtuluş Savaşının sıkıntı koşullarda kazanıldığını tabir eden Karakaş: “Ben de Alp Armutlu’nun projesine dâhil oldum. İkimiz de Kuvayı Ulusala kültüründen gelen ve Atatürk ihtilallerinin takipçisi olan iki dostuz. Beni davet ettiği için ona şükran borçluyum. Bu projede olmanın memnunluğunu yaşıyorum. Her şey 26 Nisan 1920’de Atatürk’ün Sovyet Rusya’ya yazdığı mektupla başladığının altını çizmek istiyorum. O mektup olmasaydı Alp ile ben tahminen huzurunuzda olmayacaktık. Tahminen Türkiye de olmayacaktı. Zira Sovyet Rusya’dan gelen silahlar, Kurtuluş Savaşının kazanılmasını sağladı. Sovyet Rusya’dan gelen silahların, Anadolu’ya ulaştırılmasıyla bu savaş kazanıldı. Ne kadar silah yardımı yapıldığına dair bir bilgimiz yok. Bununla ilgili bir akademik çalışma maalesef yok. “Umudun Yolu” belgeselinin “İstiklal Yolu” demek olduğunu bana Alp öğretti. İnebolu’dan başlayıp Polatlı’ya kadar olan 344 km yolun bilinmesi lazım. İşgal kuvvetlerinin donanma hacmi 350 bin ton. Türk Kuvayı Ulusala donanmasının yaklaşık 60 bin. O kadar fark var ortasında. Bir emperyalizm devine baş tutan 8 – 10 tane yelkenliden bahsediyoruz. Bu nasıl bir baş tutuş. Nasıl bir meydan okuma. Biz buna meydan okumuşuz ve kazanmışız. Bu bahiste gençlere ödev verilmeli. İstiklal Yoluna gidip kamp yapmalılar. Çadır kurmalı. Ateş yakmalı. Biz Alp ile bu sene yapacağız. Yürüyerek tamamını geçeceğiz. Bu bir ödev olmalı. Bitirme tezi olmalı. Bu mevzu araştırılmalı. Araştırılırsa Kurtuluş Savaşının nasıl kazanıldığı hakkında daha net bilgilere erişiriz.” dedi.
Ataol Behramoğlu: “Rus Edebiyatı çalışırken Türklerle alakalarının harika olduğuna rastladım”
Rus edebiyatı üzerine söyleşisini gerçekleştirerek Rusya ve Türkiye kültüründen kelam eden Behramoğlu; “Bizim Kurtuluş Savaşı tarihini ezbere bilmemiz gerekiyor. O da o kadar kolay değil. Ezberlememiz lazım. 19 Mayıs 1919’dan, 23 Nisan 1920’den geçerek 100’üncü yılını kutlamakta olduğumuz Cumhuriyet’e kadar bütün bu müddette olanları ezbere bilmemiz lazım. Şayet Sakarya’da biz kaybetmiş olsaydık bugün ne Türkiye olurdu ne de Türkçe olurdu. Hiçbir şey olmazdı. O yüzden hem bunları ezbere bilmeliyiz. Bizim varlığımız Kurtuluş Savaşındaki o muvaffakiyetin altında yatıyor. Rusya’nın yardımı büyük bir olaydır. Ben de kendime nazaran ‘Mustafa Suphi Destanında’ anlatmaya çalıştım. Rus Edebiyatının başlangıç tarihi 11’inci yüzyıla dayanır. O periyottaki Rusların Hristiyanlığı kabulü ile Türklerin İslamiyet’i kabul edişi aşağı üst tıpkı tarihlerde gerçekleşiyor. Ben Rus Edebiyatına çalışırken daima Türklerle alakalarının süper olduğuna rastladım. Aslında Rusça ve Türkçe birbirinin içine girmiş iki lisandır. Hususlar da öyledir. 15’inrci yüzyıl Osmanlı Padişahını, 16’ıncı yüzyılın Rus Prensine örnek olarak gösteriyorlar. Nasıl oluyor da 16’ıncı yüzyılda 15’inci yüzyıl Osmanlı Padişahı örnek gösterilirken, Rusya süratle ortayı açmış. Türkiye’de 100 yıl 200 yıl geride kalmış. Bunun sebebi Rusya’da birinci kitap 1564 yılında matbaada basılıyor. Bu Türkiye’de gecikmiş. Rusya’da bilimler akademisi 1725’de kurulmuş. Biz 1720’de matbaayı aldığımızda Ruslar 1725’de bilimler akademisini kuruyor. Rusya’da 11’inci yüzyıllardan başlayarak 19’uncu yüzyıla kadar gelen dehşetli bir toprak köleliği diye bir şey var. Köylünün hiçbir hakkı ve hukuku yok. Rus edebiyatına çalışırken bunları şaşkınlıkla gördüm. 19’uncu yüzyılın Rus edebiyatı neden Fransız edebiyatından, İngiliz edebiyatından daha halkçı sorusunun yanıtı ise toprak köleliği kıssasıdır. Muharrirlerin birden fazla o köylü çocuklarıyla bir arada çiftlikte oynuyorlar. Sonrasında muharrir olmaya başladıkları vakit haksızlıkları anlamaya başlıyorlar. 1812’de Rusya Napolyon tarafından işgal ediliyor. Rus subayları Paris’e kadar giriyor. Omuz omuza halk çocuklarıyla savaşıyorlar. O köylü çocuklarıyla savaşıyorlar ve orada halkı daha çok tanıyorlar. Hasebiyle Rus edebiyatı halkçı bir edebiyattır.” halinde konuştu.
Yazar Ataol Behramoğlu’nun yaptığı kapanış konuşmasının akabinde Prof. Dr. Havva Kök Arslan tarafından konuşmacılara teşekkür evrakı takdim edildi. Rus Edebiyatı ve Kültürü Günleri birinci oturumu toplu fotoğraf çekiminin akabinde sona erdi.
Üsküdar Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi tarafından Üniversite Kültürü dersi kapsamında düzenlenen ‘Rus Edebiyatı ve Kültürü Günleri’ bahisli seminerin ikinci oturumunda tekrar alanında kıymetli isimler yer aldı. PPM Müdürü Yardımcısı Dr. Güler Kalay moderatörlüğünde gerçekleştirilen seminerin ikinci gününe konuşmacı olarak Alfa Yayınları Genel Yayın Direktörü Mustafa Küpüşoğlu, Tercüman Uğur Büke ve Tiyatro Direktörü Musa Arslanali iştirak sağladı.
Mustafa Küpüşoğlu: “Rusya ve Türkiye çağdaşlaşmada birbirine benziyor’
Neden Rus yapıtlarına yüklü ilgi gösterdiğine değinen Mustafa Küpüşoğlu; “Alfa çok büyük bir yayınevi. Çok fazla kitap basıyor. Tıpkı vakitte ana akım bir yayın meskeni, tabi ki klasiklere özel bir ilgi gösteriyor. Klasikler ortasından Rus yapıtlarına yüklü ilgi gösteriyor olması aslında benim tercihim. Türk edebiyat dünyası Rus klasiklerine bence çok düşkün. Zira bizde klasik deyince aklımıza birinci gelen ülke Rus klasikleridir. Çağdaşlaşmanın iki ülke için çok benzediğini düşünüyorum. Edebiyatında bu çağdaşlaşmaya paralel olarak çok ortak istikametleri var. Türk ve Rus okuru edebiyatı biraz siyasetin yamacında okumayı seviyor. Ortamdaki siyasi gerilmeler, ekonomik iniş çıkışlar okuru klasik kitap almaya iteliyor. Ruhsal bir yönelim aslında. Rusya’da da Türk edebiyatına karşı bir ilgi var. Orhan Pamuk rüzgârı esmişti bir devir.” sözlerini kullandı.
Çevirmen Uğur Büke: “Çehov şahıs ve edebi olarak farklı bir kişilik”
Çehov yapıtları üzerine değerlendirmede bulunan Uğur Büke; “Çehov’un Rus Edebiyatında farklı bir yeri var. Zira Çehov şahıs ve edebi olarak farklı bir kişilik. Dünyaya bakış açısı çok farklı. Başka müelliflere hiç benzemiyor. Genelde bizim şu an klasik diyebildiğimiz müelliflerin %99’u soylu kısımdan geliyor. Tüm vakitleri boş olduğu için yazıyorlar. Buna Tolstoy da dahil. Çehov’un dedesi köle. Münasebetiyle bunların dışında Çehov ve Dostoyevski’yle bir arada diğer bir edebiyat doğuyor. Alışılmış burada yoksulluğun verdiği bir bakış açısı ve aldığı eğitimin tesiri var. Çehov tabip oluyor. Ama tekrar para yetmiyor ve küçük öyküler yazmaya başlıyor. O halde devam ediyor. Bilhassa 1880’li yıllarda toplumdaki değişimi yakalıyor. Çevreyi çok düzgün gözleyebilen bir müellif. Çehov’un bütün oyunlarında ki temel günlük hayat yansıması. 15 tane büyük oyunu var. Çabucak hepsi bütün dünyada oynanıyor. Sahnesi çok doğal ve net.” dedi.
Tiyatro Direktörü Musa Arslanali: “O küçük kasaba buhranını aştığımız anda Türkiye çok daha ileri gidecektir”
Çehov yapıtlarında bulunan dramatik yapıdan bahseden Musa Arslanali; “Çehov bugünü yansıttığı için klasik. 300 yıl sonra da okuduğumuzda bugüne dair bir şey buluyoruz. Tiyatroda metin çok uzun olduğu vakit muhakkak kısımları keseriz. Lakin Çehov’da bunu yapamıyorsunuz. Lisanı olarak o kadar sağlam dramatik bir yapıda kurmuş ki bir kelimeyi atsanız güya çatı dağılacak üzere. Karakterler çoklukla birebir. Küçük kasaba ve oradaki buhran, geçiş periyodunun insanlara yarattığı olumsuzluk ve yeni bir şeye nasıl geçeriz niyeti. Çehov’da çağdaşlaşmayı daima görürüz. Mesela tren metaforu daima vardır. O tren ‘Biz bu küçük kasabadan bir gün gideceğiz’ fikrini vermeye çalışır. Ancak ne yazık ki gidemezler. Oradaki o küçük dünyada çoklukla birbirlerini yerler. Daima bir aşk üçgeni kurar Çehov oyunlarında. Bunlar daima umutsuz aşktır. Absürt tiyatronun örneklerini görürüz. O süreklilik, konuşmalar, durağan diyaloglar, daima içme ve ümitsizlik hali görülür. Bizim toplumda da daima dertlenme hali var. Büyüdüğüm aileyi Çehov’un kurduğu dünyaya daima benzetmişimdir. Biz bence Türkiye’de bu sorunu yaşıyoruz. Çehov’un yaptığı üzere. O küçük kasaba buhranını aştığımız anda Türkiye çok daha ileri gidecektir.” biçiminde konuştu.
Yoğun ilgi gören ve kıymetli isimlerin iştirak gösterdiği seminer Dr. Güler Kalay tarafından iştirakçilere teşekkür dokümanı takdim edilmesi ve toplu fotoğraf çekimiyle sona erdi. Seminerin akabinde ise Rus Klasik Muharrirleri Fotoğraf Standı gezildi.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
